3. Hoe mensen lezen op het web
Mensen lezen een tekst op een website anders dan een tekst op papier. Dat komt door de eigenschappen van het beeldscherm en de andere lay-out. Maar ook door het medium zelf, dat meer uitnodigt tot multitasken (wat we eigenlijk niet kunnen). We lezen op het web onrustiger. We hoppen door de content.
3.1 Mensen lezen langzamer en onrustiger
Lezen vanaf een beeldscherm is moeilijker dan lezen vanaf papier. Niet alleen leest het langzamer – ongeveer 10 tot 30% – maar het blijkt ook moeilijker om geconcentreerd te blijven. Vaak leidt bijvoorbeeld de lay-out van de pagina af, met informatie links en rechts en soms ook nog een bewegende banner of carrousel. Sowieso zijn webbezoekers onrustig. Ze willen snel even iets zoeken, raken snel afgeleid en klikken bijvoorbeeld nog even snel door naar een andere site.
Mensen begrijpen daardoor een beeldschermtekst minder goed en onthouden de informatie minder goed dan wanneer zij diezelfde informatie op papier lezen.
Samengevat lezen mensen op het web als volgt:
- Ze lezen vluchtiger en oppervlakkiger.
- Ze lezen niet de hele tekst, maar hoppen er van ankerpunt naar ankerpunt doorheen. Ankerpunten zijn bijvoorbeeld tussenkopjes, hyperlinks en opsommingen.
- Ze lezen globaal, proberen via trefwoorden zo snel mogelijk te bepalen of de tekst relevant voor hen is.
3.2 Mensen lezen in een F-vorm
Hoe mensen precies een pagina scannen is uitgebreid onderzocht via eyetracking-onderzoek. Hierbij volgen onderzoekers met speciale apparatuur de oogbewegingen bij het lezen. Uit het onderzoek van Jakob Nielsen blijkt dat we webpagina’s vaak in een F-vormig patroon lezen.
Bron: F-Shaped Pattern For Reading Web Content
Vanwege die F-vorm trekt Nielsen de volgende conclusies:
- De tekst bovenaan is het belangrijkst.
- De 1e woorden van de koppen zijn belangrijk. Mensen lezen vaak alleen het linkerdeel.
3.3 Scanbare informatie
Het is belangrijk dat jouw webpagina scanbaar is. Vaak begint de leesactie met het scannen van de pagina. De bezoeker leest vluchtig de titel en de lead en daarna schieten zijn ogen over de pagina, op zoek naar relevante aanknopingspunten. Wij zeggen ook wel dat mensen door de pagina hoppen. Zij gaan van ankerpunt naar ankerpunt.
Belangrijke ankerpunten zijn:
- tussenkoppen
- opsommingen
- relevante afbeeldingen
- hyperlinks
Het belangrijkste is dat deze ankerpunten betekenisvol en informatief zijn. We komen daar later nog op terug als we de structuur van een tekst bespreken.
3.4 Mensen scrollen echt wel als het interessant is
Mag je zo schrijven dat mensen moeten scrollen om alles te kunnen lezen? Het antwoord is: ja, scrollen is niet erg. Scrollen is het nieuwe klikken. Bovendien bekijken mensen websites ook steeds vaker op tablets en mobiele telefoons. Zorg in ieder geval dat het belangrijkste bovenaan staat én dat de content relevant is voor de vragen die de bezoeker heeft. Als ze je content interessant vinden, lezen ze echt wel verder.
Plaats bij voorkeur alle informatie over 1 onderwerp ook op 1 pagina. Dat heeft de volgende voordelen:
- Mensen kunnen direct doorlezen en hoeven niet te klikken voor een nieuwe pagina.
- Bij het printen of bij het opslaan staat ook alles in 1 printversie of in 1 bestand.
- Zoekmachines indexeren die ene pagina beter en waarderen hem hoger, want het hele onderwerp staat beschreven op 1 pagina.
3.5 Eenvoudige teksten zijn goed voor iedereen
Jakob Nielsen heeft onderzocht wat het effect is van een vereenvoudigde tekst. Belangrijkste conclusie: een vereenvoudigde tekst is beter voor laaggeletterden én hooggeletterden. Meer daarover in het hoofdstuk Zin en onzin over begrijpelijke taal.
3.6 Zoekmachines zijn net mensen
Webredacties en marketeers discussiëren nogal eens over voor wie ze moeten schrijven: voor mensen of voor zoekmachines? Zoekmachines zijn enorm belangrijk voor de vindbaarheid van een site. Maar het is een misvatting dat teksten voor mensen en zoekmachines verschillen.
Hoe zoekmachines teksten indexeren is in de loop van de jaren enorm veranderd en verbeterd. Een deel van het misverstand komt daar vandaan: mensen die speciaal voor zoekmachines schrijven, baseren zich op de zoektechnieken van enkele jaren geleden.
Zoekmachines gebruiken wiskundige algoritmes om teksten te indexeren. Deze algoritmes worden voortdurend aangepast. Doel is dat zoekmachines de teksten indexeren zoals "mensen" ze waarderen. Het heeft dus geen zin om een tekst vol te stoppen met trefwoorden. Dat kan zelfs het tegendeel opleveren, omdat Google dit kan beoordelen als over-optimalisatie. Met als gevolg juist een lagere ranking in de zoekresultaten. Wel is het zinvol om (tref)woorden te gebruiken, die je kunt associëren met het onderwerp van je tekst. Dat is zinvol, omdat zoekmachines, net als mensen, gebruik maken van associatie.
Zo zijn er meer parallellen tussen het schrijven voor mensen en voor zoekmachines. Kortom: schrijf goed voor de mens, dan schrijf je vanzelf ook goed voor de machine.