6. Afbeeldingen, grafieken, kaarten en infographics

Gebruikers van screenreaders kunnen een afbeelding niet zien, zoals een foto van iemand of een kaart. Als de afbeelding betekenis overbrengt, bied je een alternatief in tekst. Er zijn verschillende manieren om een tekstueel alternatief te plaatsen.

Omslag van ''

6.1 Informatief of decoratief

Beeld kan sfeer overbrengen of een concrete betekenis. We hebben het daarom ook wel over informatieve en decoratieve afbeeldingen.

Het is soms lastig om te bepalen of een afbeelding informatief of decoratief is. Twijfel je? Stel jezelf dan de vraag: mis je essentiële informatie als de afbeelding er niet is? Is dat het geval. Dan is deze informatief en moet je een alternatief geven. Hoe dat moet, leggen we verderop uit.

Mis je niets als de afbeelding er niet is? Dan is hij decoratief en heeft hij geen alternatief nodig.

6.2 Decoratieve afbeeldingen: geen tekstuele uitleg

Een decoratieve afbeelding brengt geen extra informatie over en is vaak alleen bedoeld voor de sfeer, zoals in het voorbeeld hieronder. Je hoeft dan geen alternatieve tekst toe te voegen.

In Microsoft Word 365 kun je een afbeelding decoratief maken, maar helaas komt dat niet altijd mee in de pdf. Controleer daarom altijd in de pdf of het goed gegaan is.

Afbeelding decoratief maken in Word 365

  1. Selecteer de afbeelding.
  2. Kies RechtermuisknopAlt-tekst bewerken.
  3. Er verschijnt een venster. Vink aan Markeren als decoratief.
  4. Let op: klik niet op de knop 'Alternatieve tekst voor mij genereren'. Dat geeft een onzinnige alternatieve tekst. De afbeelding is dan niet meer decoratief.
  5. Controleer in de pdf of de afbeelding ook echt decoratief is geworden.

6.3 Informatieve afbeeldingen: wel een tekstueel alternatief

Brengt de afbeelding betekenis over, dan is een tekstalternatief nodig. Vaak is dit tekstalternatief extra tekst, die leesbaar is voor iedereen, zoals een bijschrift of een uitleg in de tekst bij de afbeelding.

Het kan ook een zogenaamde alt-tekst zijn. Deze tekst is niet direct zichtbaar en geeft de alternatieve tekst voor gebruikers van schermlezers en voor Google.

De verschillende methoden zijn:

  1. Alt-tekst
  2. Omschrijving in de omringende tekst
  3. Bijschrift
  4. Tabel
  5. Uitgebreide omschrijving

6.4 Alt-tekst

Een alt-tekst is nodig als de afbeelding informatief is én de betekenis niet in de omringende tekst wordt uitgelegd. De maximale lengte van de alt-tekst is 150 tekens.

In de alt-tekst omschrijf je de betekenis die de afbeelding overbrengt. Dat is afhankelijk van de context. Hetzelfde plaatje kan in verschillende situaties ook verschillende alt-teksten nodig hebben.

Stel je hebt een foto van een hond. De alt-tekst kan dan per situatie verschillend zijn, afhankelijk van het doel van de afbeelding.

Bijvoorbeeld bij de foto van een hond:

  • Context: webpagina over blindengeleidenbonden. Alt-tekst: blindengeleidehond
  • Context: webpagina over hondenrassen. Alt-tekst: Labrador Retriever
Alt-tekst kan verschillen afhankelijk van het doel van de afbeelding

De schermlezer leest deze alt-tekst op en voegt daar nog 'Afbeelding van' of een soortgelijke tekst toe. In bovenstaand voorbeeld wordt dan bijvoorbeeld opgelezen 'Afbeelding van Labrador Retriever'.

6.5 Alternatieve tekst toevoegen in Word

Alternatieve tekst in Word 365 voor Windows

  1. Selecteer de afbeelding.
  2. Kies Rechtermuisknop ▸ Alt-tekst bewerken.
  3. Er verschijnt een venster, waarin je de alternatieve tekst kunt toevoegen.

Alternatieve tekst in Word 2016

  1. Selecteer de afbeelding.
  2. Kies Rechtermuisknop ▸ Afbeelding opmaken.
  3. Er verschijnt rechts een venster.
  4. Kies Indeling en eigenschappen (3e icoontje).
  5. Kies Alt-tekst.
  6. Vul in het veld Beschrijving een alternatieve tekst in. Laat het veld Titel leeg.

6.6 Omschrijving in de omringende tekst

Bij een complexe afbeelding kun je vaak ook goed de betekenis uitleggen in de omringende tekst.

Dat kan bijvoorbeeld bij een infographic. Het lijkt wellicht dubbel om de betekenis nog een keer in tekst uit te leggen, maar in de praktijk valt dat mee. Voor veel mensen is een tekstuele uitleg van de infographic ook fijn.

Verwijs je in de tekst niet expliciet naar de afbeelding, dan kan de alt-tekst leeg blijven. De afbeelding is dan decoratief en wordt overgeslagen door de schermlezer.

Infographics kun je vaak goed uitleggen in de omringende tekst.

6.7 Bijschrift

Een bijschrift staat boven of onder de afbeelding. De vormgeving is zo dat de gebruiker duidelijk ziet dat de tekst bij de afbeelding hoort.

Een afbeelding met een bijschrift

Om ook voor schermlezergebruikers duidelijk te maken dat de tekst bij de afbeelding hoort, plaats je in de alt-tekst een verwijzing naar het bijschrift, bijvoorbeeld:

Infographic over stikstof, zie bijschrift onder de afbeelding

6.8 Tabel bij een grafiek

Een grafiek bevat vaak veel data. Een eenvoudige grafiek kun je meestal wel beschrijven in de omringende tekst. Voor een grafiek met veel data is een tabel met alle data onder de grafiek een mooie oplossing. Niet alleen voor schermlezers, veel mensen vinden een grafiek moeilijker dan een tabel met daarin de cijfers.

Verwijs dan in de alternatieve tekst naar de tabel:

Grafiek, zie onderstaande tabel
Grafiek met tekstuele uitleg in de tabel

6.9 Positie van afbeeldingen

Bij afbeeldingen in Word is de plek waar de afbeelding visueel staat niet altijd de plek waar deze in de code staat.

Dit is een probleem als de afbeelding een alternatieve tekst heeft. Iemand die een screenreader gebruikt hoort de alternatieve tekst dan op een heel andere plek dan waar deze visueel staat.

Plaats de afbeelding daarom in Word bij voorkeur via één van deze methoden:

  • In tekstregel
  • Boven en onder

In Word doe je dat als volgt:

  1. Selecteer de afbeelding.
  2. Ga naar het rechtermuismenu
  3. Kies Tekstterugloop en vervolgens een van beide:
    • In tekstregel
    • Boven en onder

Soms wil je een afbeelding rechts plaatsen, bijvoorbeeld het logo rechtsboven in een sjabloon. Kies dan als positie Om kader en check in de pdf of de leesvolgorde klopt.

Is de afbeelding decoratief, dan kun je deze wel gewoon links, rechts of in het midden plaatsen. Dat geldt ook als je de afbeelding in de omringende tekst hebt omschreven en geen alternatieve tekst toevoegt.

6.10 Kaarten

Een kaart is een visuele weergave van geografische informatie. Denk aan een kaartje met de hondenuitlaatplaatsen of een kaartje bij een bestemmingsplan dat aangeeft waar en wat er precies gebouwd gaat worden.

Kijk bij een kaart wat het doel of de essentie is. Probeer dit vervolgens te omschrijven in tekst. Een volledige uitleg van alles wat er op het kaartje te zien is hoeft echt niet.

Hieronder een voorbeeld van een kaart met het verspreidingsgebied van een zandhagedis in een gemeente:

Het is voldoende om in de tekst bij de afbeelding de volgende tekst op te nemen:

Binnen de gemeente komt de zandhagedis uitsluitend voor in het zuidelijk gedeelte van de gemeente (militair oefenterrein).

Noem je de kaart niet expliciet in de tekst, dan kan de kaart decoratief blijven. Een alternatieve tekst hoeft niet.

Verwijs je wel naar de kaart, neem dan in de alternatieve tekst een verwijzing naar de uitleg op.

Wat vind je van dit hoofdstuk?

Naar boven