Usability is het feest van herkenning
Een gebruiksvriendelijke website. Wat is dat nu eigenlijk? Een site die ons prikkelt met mooie afbeeldingen? Of een kale site met grote letters? Wat bepaalt nu het rendement van jouw site? Belangrijk blijkt herkenning, het aansluiten bij bestaande conventies.
Het internet als een verzameling softwarepakketten
Je kunt het internet zien als een bijzonder softwarepakket, of beter, als een verzameling van miljoenen softwarepakketjes. Elke website is een pakket met zijn eigen regels, knopjes, trucs en problemen. Wat gebruikers leren van de ene site, verwachten ze toe te kunnen passen op een volgende site. Door deze verwachtingspatronen kun je websites niet meer onafhankelijk van elkaar zien. Voor de gebruiker is het in feite één groot softwarepakket met bepaalde ongeschreven regels, conventies.
Niet leren maar herkennen
Een bezoeker van jouw site neemt de ervaring mee van het scala aan sites dat hij tot nu toe heeft bezocht. Jouw site is gebruiksvriendelijk als de bezoeker herkent wat hij op andere sites ook zag. Als je site afwijkt van die verwachting, dan moet de bezoeker nadenken en het gebruik van jouw site ‘leren’. Maar tijd om te leren is er niet. Internetters zijn vluchtige voorbijgangers. Via een link van een zoekmachine wippen ze even aan op jouw site om binnen een paar seconden weer weg te gaan naar een volgende site.
Jouw site moet geen leerproces zijn, maar een feest van herkenning. Als het logo linksboven is herkennen de meeste mensen dat direct. Een logo rechtsonder vereist een leerproces bij jouw bezoekers. Dit is niet alleen tijdsverlies voor de bezoeker, maar ook een frustratie die de bezoeker wegjaagt.
Het logo linksboven is aanklikbaar en leidt naar de homepage. Herkenning. Het menu zit links, boven of rechts, maar niet beneden. Herkenning. De terugknop (back-button) brengt je op de vorige pagina. Herkenning. Hyperlinks zijn onderstreept. Herkenning. Zo zijn er veel meer voorbeelden te geven. Nielsen noemt dit 'recognition rather than recall'.
Kijk eens naar jouw eigen site: wat geeft herkenning en wat vraag jij mensen om te leren? Vaak zijn mensen trots op het unieke van hun website: ‘we hebben zulke mooie icoontjes voor alle onderdelen’, ‘we hebben onze eigen terugknop gemaakt’. Maar een nieuwe bezoeker moet eerst leren omgaan met die unieke vondsten. De kans op een 'wow'-ervaring is kleiner dan de kans op dat hij geïrriteerd de site wegklikt.
Dus dan maar een saaie site?
Nee, absoluut niet. Juist door subtiel om te gaan met de mogelijkheden die er zijn is er alle ruimte voor een mooie en functionele site.
Is herkenning alles? Een gebruikersvriendelijke website is uiteraard meer dan alleen herkenning. Ook een goede paginalay-out is belangrijk, een goede inhoudsstructuur, een goed menu, etcetera. Maar het feit dat bezoekers de werking van jouw site herkennen is daarin belangrijk.
Ontwerpen voor herkenning is je houden aan conventies
In de loop van de jaren zijn er op het internet conventies ontstaan, ongeschreven regels waar steeds meer mensen zich aan houden en die de herkenning bij bezoekers geven. Nielsen noemt deze heuristieken, een ander woord is vuistregels. Maar wat zijn nu die conventies? Hoe kun je weten wat het referentiekader is van jouw bezoeker? Door je literatuur goed bij te houden (bijvoorbeeld NielsenNormanGroup), een expertreview te laten doen (dat kan bij ons) en door zelf eenvoudig en goedkoop gebruikersonderzoek uit te voeren (zie Steve Krug). Zo krijg je een beeld van deze conventies en van het verwachtingspatroon van de bezoeker. Het expertonderzoek laat je uitvoeren door usability-expert. Zij/hij kent deze conventies en kan jouw site daarop onderzoeken.
Sluit jouw site aan op deze conventies? Is het een feest van herkenning of is het een leerproces?